Đây là dự án khởi nghiệp sáng tạo công nghệ vì môi trường, thuộc Trung tâm Ứng phó sự cố An toàn môi trường (tại TP.HCM), do ông Nguyễn Trọng Minh (Giám đốc Trung tâm) sáng lập và điều hành. GRAC đang tham gia Sàn Giao dịch công nghệ (techport.vn) do Trung tâm Thông tin và Thống kê Khoa học và Công nghệ vận hành, nhằm tăng cường cơ hội kết nối cộng đồng để giảm thiểu rác thải, góp phần bảo vệ môi trường, giảm biến đổi khí hậu.
Trên nền tảng web, GRAC cung cấp các công cụ quản lý (hợp đồng thu gom, nhân viên, lịch sử thanh toán, thông báo, bài đăng, phản ánh của hộ dân,…) một cách hiệu quả nhất cho các đơn vị thu gom rác thải và chính quyền địa phương. Trên nền tảng di động (iOS và Android), ứng dụng (app) GRAC có tên gọi "GRAC tặng đồ và phân loại rác" có các chức năng chính như quản lý hộ dân/quản lý xe rác; thanh lý phế liệu (ve chai); thu gom rác phát sinh; trao tặng đồ; thu – đóng tiền rác; hướng dẫn phân loại rác;…
Theo ông Nguyễn Trọng Minh, TP.HCM đã thực hiện nhiều chương trình phân loại rác tại nguồn nhưng chưa hiệu quả. Các chủ nguồn thải chưa hiểu về phân loại và vai trò của việc phân loại chất thải rắn sinh hoạt. Một số bộ phận người dân chưa có ý thức cao trong việc phân loại chất thải. Thực tế, các đơn vị thu gom rác thải (công ty dịch vụ công ích, hợp tác xã vệ sinh môi trường, doanh nghiệp tư nhân) chủ yếu vẫn quản lý số liệu, danh sách các hộ dân bằng sổ sách giấy tờ, file Excel, ghi nhớ… có thể dẫn đến mất số liệu và khó khôi phục lại. Việc thu tiền rác chủ yếu theo cách thức truyền thống, đòi hỏi tốn nhiều nhân sự và thời gian, tính minh bạch chưa cao,… Bên cạnh đó, người dân khi muốn phản ánh các trường hợp vi phạm vệ sinh môi trường cũng chưa có kênh thông tin thuận tiện để kết nối với chính quyền, cơ quan chức năng. Những tồn tại này khiến cho công tác quản lý vệ sinh môi trường tại địa phương chưa thực sự chặt chẽ, hiệu quả.
Nguyễn Hoàng Kim Phụng (thành viên dự án GRAC) cho biết, các tiện ích sáng tạo nổi bật nhất của GRAC là thanh toán tiền rác không dùng tiền mặt (chưa có trên thị trường); theo dõi lịch thu gom rác hữu cơ dễ phân hủy và rác còn lại phù hợp từng địa phương; cung cấp mạng lưới ve chai/đồng nát công nghệ; liên kết các đơn vị thu gom rác phát sinh (như rác xây dựng, rác cồng kềnh); cung cấp các thông tin về môi trường (chỉ số chất lượng không khí, chất lượng nước); kết nối sàn giao dịch các sản phẩm thân thiện môi trường.
GRAC đã phối hợp thực hiện phân loại rác thải tại địa bàn Phường 6 Quận 3, qua đó nâng cao ý thức của người dân trong việc phân loại rác, tái sử dụng, tái chế những sản phẩm còn hữu dụng và thực hiện theo chủ trương của TP.HCM. Kết quả toàn phường thực hiện phân loại rác thành công đạt 70%. Đội ngũ GRAC đang tiếp tục triển khai dự án tại địa bàn quận Phú Nhuận. Đến hết năm 2022 sẽ triển khai áp dụng trên toàn thành phố.
Có thể nói, thành công nhất của GRAC nằm ở tính năng hướng dẫn phân loại rác và thanh toán tiền rác online. Thông qua ứng dụng di động, GRAC kết nối hộ dân và người thu gom rác, cho phép các hộ dân theo dõi được vị trí xe rác, lịch trình thu gom (khoảng thời gian xe sẽ đến nhà và loại rác nào sẽ được thu gom) để dễ dàng bỏ rác đúng cách;… Việc thanh toán online (qua thẻ thanh toán nội địa, ví điện tử ViettelPay, ngân hàng di động Bankplus, trả tiền mặt khi xác nhận thanh toán hóa đơn online) rất thuận tiện, nhanh chóng, thông qua cổng thanh toán điện tử.
CEO Nguyễn Trọng Minh cho rằng, để triển khai thành công, đội ngũ GRAC đã kiên trì từng bước, từ hình thành ý tưởng (tháng 3/2018), các giai đoạn nghiên cứu xây dựng và phát triển sản phẩm, đến khi hoàn thiện, nâng cấp hệ thống, ra mắt phần mềm (tháng 12/2019). GRAC thời tích cực cộng tác với Hợp tác xã Môi trường Quận 3 (đơn vị thu gom rác dân lập trên địa bàn quận), thường xuyên tập huấn cho người thu gom rác về phân loại rác, hướng dẫn những thành viên có điều kiện tiếp xúc công nghệ có thể sử dụng ứng dụng dễ dàng.
Khởi nghiệp công nghệ đối với lĩnh vực vệ sinh môi trường là một hướng đi mới, đầy khó khăn thử thách. Bên cạnh việc tìm tòi, phát triển công nghệ phần mềm, GRAC còn thực hiện xây dựng hệ thống liên kết với các mạng lưới thu gom rác thải, tạo nền tảng phát triển hệ sinh thái công nghệ xanh, góp phần xây dựng đô thị thông minh tương lai. GRAC nhấn mạnh giá trị cốt lõi là hướng đến phục vụ đô thị thông minh gắn liền với việc phân loại rác tại nguồn đạt 100% trên địa bàn TP.HCM và thanh toán hóa đơn tiền rác bằng các cổng thanh toán điện tử. Điều này hoàn toàn phù hợp với xu hướng phát triển chung của xã hội, đảm bảo đem lại hiệu quả kinh tế cao, thậm chí có khả năng đem lại kinh tế vượt trội cho các nhà đầu tư.
Dù GRAC đã lọt vào Top 60 cuộc thi Vietnam Startup Wheel 2019, Top 80 cuộc thi Startup Việt 2019, Vòng 2 cuộc thi Khởi nghiệp công nghệ,…, đội ngũ GRAC vẫn không ngừng nghiên cứu phát triển, mở rộng và đưa ra nhiều sản phẩm, dịch vụ tốt hơn nữa để phục vụ cho nhu cầu, lợi ích của xã hội, cộng đồng. Vì vậy, hoàn toàn có thể đặt kỳ vọng đến năm 2025, GRAC sẽ tiếp cận 1 triệu người dùng cá nhân, 100% người dùng thanh toán tiền rác không dùng tiền mặt, 15% tỷ lệ chất thải rắn sinh hoạt tái chế, tái sử dụng, phấn đấu hướng đến không phát thải ô nhiễm ra môi trường.
Lam Vân (CESTI)