Bào chế kem chứa nọc bò cạp Heterometrus laoticus

Bò cạp là một trong những loài động vật cổ nhất trên trái đất với hơn 450 triệu năm tiến hóa. Từ thời xa xưa, do chứa nhiều hoạt chất sinh học, nên nọc bò cạp đã được sử dụng nhiều trong các bài thuốc gia truyền để chữa các chứng bệnh thần kinh như động kinh, viêm thần kinh tọa… và một số bệnh do vi khuẩn và nấm gây nên. Đồng thời, nọc bò cạp cũng được chứng minh có tác dụng giảm đau, kháng viêm và chống co giật. Tuy bò cạp được sử dụng rộng rãi trong y học cổ truyền Việt Nam, nhưng việc nghiên cứu và bào chế các chế phẩm dược từ nọc bò cạp hiện nay vẫn chưa có tại nước ta.

Trước tình hình đó, các nhà nghiên cứu đã nuôi và trích xuất nọc của 4.000 con bò cạp Heterometrus laoticus phân bố nhiều ở vùng Tây Ninh và An Giang để tiến hành bào chế chế phẩm dược liệu với các nội dung: nuôi dưỡng, thu nọc và hoàn thiện tiêu chuẩn cơ sở nguyên liệu nọc bò cạp; nghiên cứu công thức và quy trình bào chế kem chứa nọc bò cạp; đánh giá tính ổn định vật lý của thành phẩm qua 6 chu kỳ thay đổi nhiệt độ (0⁰C và 40⁰C); xây dựng tiêu chuẩn kiểm nghiệm thành phẩm; đánh giá và so sánh tính kháng viêm, giảm đau của thành phẩm nghiên cứu so với thuốc đối chứng; theo dõi độ ổn định của thành phẩm.

Sau 2 năm thực hiện đề tài, các nhà nghiên cứu đã trích xuất được 24g nọc khô để tiến hành bào chế kem với công thức 0,16% (4,75mg/kg) nọc bò cạp, 10% methyl salicyat và 5% menthol. Thành phẩm có màu sắc ổn định và không gây kích ứng trên da thỏ, đồng thời có tác động kháng viêm, giảm đau ngoại biên không khác biệt so với thuốc đối chứng ketoprofen 2,5% và aspirin 50mg/kg. Sau 12 tháng bảo quản ở điều kiện 30 ± 2⁰C, độ ẩm tương đối 75 ± 5% và 6 tháng ở điều kiện 40 ± 2⁰C, độ ẩm tương đối 75 ± 5%, các chỉ tiêu chất lượng của chế phẩm vẫn ổn định và không khác biệt so với thời điểm ban đầu.

Bên cạnh đó, kết quả kiểm nghiệm của lô thành phẩm 1kg và lô 3kg nâng cấp từ lô 100g không khác nhau về chất lượng và đạt yêu cầu đề ra, chứng tỏ công thức và quy trình bào chế có tính ổn định. Ngoài ra, các nhà nghiên cứu cũng đã xây dựng và dự thảo tiêu chuẩn kiểm nghiệm nguyên liệu nọc bò cạp H.laoticus và kem xoa bóp giảm đau chứa nọc bò cạp H.laoticus.