Ngày 12/11, Trung tâm Thông tin và Thống kê KH&CN TP.HCM (CESTI, thuộc Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM) phối hợp cùng Công ty Cổ phần giải pháp Xây dựng HT tổ chức hội thảo giới thiệu “Cửa thu nước và cống ngăn triều tự động kiểu mới”.
Những cửa thu nước hiện nay đa phần nhỏ hẹp, không có lưới chắn rác, nên rác dễ dồn lấp kín miệng cống thoát nước, khi trời mưa to nước thoát không kịp sẽ gây ngập úng. Mặt khác, các cửa thu nước có lắp lưới chắn rác (kiểu cũ) vừa để rác dễ lọt xuống miệng cống, lại thường phát sinh mùi hôi ra khu vực xung quanh và dễ bị tháo trộm (do chỉ cố định đơn giản bằng ốc vít và xích neo), tiềm ẩn nhiều rủi ro nguy hiểm đến tính mạng người dân nếu vô tình đặt chân hoặc lái xe vào hố trống (do mất lưới).
Để giải quyết những vấn đề nêu trên, ông Đồng Xuân Dũng (Giám đốc Công ty HT) giới thiệu giải pháp sử dụng cửa thu nước có lưới chắn rác chống trộm bằng gang cầu, ngăn mùi bằng van không áp và hố ga phụ tự thấm. Sản phẩm tiêu chuẩn, có kết cấu đơn giản là hình khối chữ nhật, sâu khoảng 600cm (có thể thay đổi tùy theo thiết kế công trình), bên trong chứa nước và có hố thu gom bùn đất.
Ông Đồng Xuân Dũng giới thiệu các giải pháp hỗ trợ thoát nước và ngăn triều.
Phía trên cùng của cửa là một lưới chắn rác (80x25 cm), được gắn cố định liền với mặt đường và cửa lùa nhờ được đúc liền khối với bê tông chèn và bê tông bó vỉa. Khi đã được lắp xuống thì khó có thể lấy trộm vì không dễ tháo dỡ lưới chắn rác bằng các dụng cụ thô sơ trong thời gian ngắn. Bề ngoài của lưới không khác nhiều các tấm lưới chắn rác kiểu cũ, nhưng đảm bảo chắc chắc vì có khả năng chịu tải trọng đến 25 tấn khi có xe đi qua. Thậm chí, khi cửa cống mở, xe máy vô tình đi lọt vào cũng không bị nguy hiểm. Cửa lùa có tác dụng mở ra để nạo vét bùn và rác lưu chứa trong miệng thu, nhưng không thể tháo rời khỏi lưới chắn rác.
Miệng thu nước được lắp đặt ngay phía dưới song chắn rác, là nơi tiếp nhận rác thải đã vượt qua song chắn rác trước khi đổ vào hệ thống thoát nước công cộng. Đất đá và bùn nặng sẽ chìm xuống đáy không thể theo nước chảy vào hệ thống, còn rác thải nhẹ nổi trên mặt nước cũng bị chặn lại bởi một vách ngăn. Chỉ có nước và những vật lơ lửng chảy xuống hệ thống thoát nước công cộng.
Miệng thu được thiết kế với hố thu phía dưới đáy có khả năng lưu chứa một lượng bùn đất và rác nhất định, nhưng không làm ảnh hưởng đến khả năng thoát nước. Hố thu gom bùn đất được chế tạo bằng vật liệu có tính thấm nước cao, có các lỗ nhỏ để nước từ trong hố thu chảy ra ngoài thấm vào nền đất.
Trong cửa là van không áp có tác dụng thoát nước và thoát khí. Van có bản lề liên kết giữa thân van với cánh van để cánh van xoay đóng mở được hai chiều; cánh van dạng tấm phẳng có kích thước gần bằng khoang trống trên thân van, khe hở giữa cánh van với khoang trống là nhỏ nhất sao cho khi cánh van đóng đảm bảo yêu cầu ngăn mùi.
Cấu tạo cửa thu nước có lưới thu rác chống trộm.
Theo thiết kế như trên, cửa thu nước kiểu mới đảm bảo khả năng thoát nước tốt và đảm bảo mỹ quan đô thị. Miệng hầm ga cũng được lắp đặt ngang với mặt đường và dọc theo mép bó vỉa, nên đảm bảo an toàn giao thông. Đơn vị thoát nước đô thị có thể thực hiện nạo vét hố thu với chu kỳ khoảng 3 tháng/lần.
Đối với các cống ngăn triều tự động, cống dùng cánh van kiểu trục ngang thường cánh van khá nặng, làm cản trở dòng chảy, khiến cho nước thoát không kịp, gây ngập phía thượng lưu. Trong khi đó, cống dùng cánh van kiểu trục đứng thì phải chờ nước triều dâng tới một cao độ nhất định thì van mới bắt đầu từ từ đóng lại, do vậy hiệu quả ngăn chặn không cao.
Theo ông Đồng Xuân Dũng, van ngăn triều trục ngang có thể cải tiến bằng cách gắn phao tự động mở kiểu nổi để quá trình đóng - mở thuận tiện hơn. Cụ thể, khớp van được gắn chặt vào tường đầu cống bằng bản lề. Phần dưới của phao chứa nước, phần trên rỗng. Khi triều dâng, phần trên của phao sẽ có nước, giúp mở van nhanh hơn. Khi không có triều, người vận hành có thể chủ động mở van bằng cách bơm nước vào phần trên của phao (đang trống).
Đối với van ngăn triều trục đứng, sử dụng hệ thống trợ lực gồm phao và ròng rọc. Khi nước triều dâng lên, phao bị nước đẩy nổi lên sẽ kéo theo dây cáp đưa cánh van về vị trí đóng trên khung van. Nhờ đó, cánh van sẽ tự động đóng mở theo lực tác dụng của dòng chảy.
Ngoài những ứng dụng trong lĩnh vực thoát nước hay ngăn triều chống ngập, các sản phẩm cửa thu nước có lưới chắn rác chống trộm và van ngăn triều có hệ thống phao còn có thể ứng dụng trong các lĩnh vực ngăn nước mặn phục vụ nuôi trồng thủy hải sản. Doanh nghiệp hoặc đơn vị, cá nhân có nhu cầu có thể liên hệ với CESTI để được hỗ trợ kết nối, nghiên cứu và chuyển giao công nghệ, thiết bị ngay với nhà cung ứng.
Hoàng Kim (CESTI)