Hỏi: Làm thế nào để có thể canh tác hiệu quả trên đất trống, đồi trọc? Trần Hùng (Phan Rang)
Đáp: Có nhiều giải pháp để có thể canh tác trên đất hoang hóa, đất trống, đồi trọc. Hướng tiếp cận tốt nhất để cải tạo và giữ gìn chất lượng đất là áp dụng các biện pháp nông nghiệp sinh thái: tái sử dụng tàn dư cây trồng và phân hữu cơ nguồn gốc động vật, giảm sử dụng hóa chất trong nông nghiệp, tăng cường áp dụng các loại cây che phủ, nhất là cây họ đậu để vừa bảo vệ vừa cải tạo đất. Tăng cường hoạt tính sinh học, các quá trình tái tạo dinh dưỡng, tái tạo các tính chất cơ bản của đất: hàm lượng hữu cơ, độ xốp, hoạt tính sinh học, độ pH, nguyên tố vi lượng... Tất cả nhằm tạo điều kiện tốt nhất cho sinh trưởng và phát triển của cây trồng. Có rất nhiều nghiên cứu trong và ngoài nước về lĩnh vực này, có thể kể đến giải pháp được giới thiệu hiệu quả trong cải tạo đất và tạo điều kiện tốt cho phát triển cây trồng trong sáng chế chế phẩm sinh trưởng hữu cơ có thành phần chính là than hạt của tác giả Robert J. Johnston được cấp bằng sáng chế số 1-0005800, công bố ngày 25/09/2006 tại Việt Nam.
Sáng chế của Robert J. Johnston đề cập đến chế phẩm sinh trưởng có các thành phần cơ bản: than hạt, natri molypdat, alkoxylat của rượu mạch thẳng, magiê sulfat, cát hoặc chất độn khác và nước.
Than hạt có thể là than bất kỳ và chất lượng có thể khác nhau như than antraxit, than bi tum, than cấp thấp hơn than bi tum hoặc than non. Tất cả các loại than này thường chứa khoảng 0,5 đến 3% nitơ, các chất dinh dưỡng khác có trong than tốt cho cho cây trồng như sắt, phospho, kali, lưu huỳnh hoặc các muối sulfat, canxi, clorua, và ít nhất một lượng mangan, đồng, bo, coban, nhôm và selen. Than đá chứa lượng lưu huỳnh cao đặc biệt có lợi cho cây. Cỡ hạt của than sử dụng có hiệu quả là cỡ đi qua sàng trong khoảng từ 50 đến cỡ 300, tốt hơn là sử dụng hạt than có cỡ hạt đi qua sàng cỡ 100 hoặc mịn hơn.
Nước tạo điều kiện thuận lợi cho tác dụng của alkoxylat và giúp hoạt hóa các yếu tố tốt cho sinh trưởng thực vật của than đá.
Alkoxylat rượu mạch thẳng là rượu bậc nhất mạch thẳng có từ 12 đến 15 nguyên tử cacbon, ví dụ rượu dodexylic hoặc hỗn hợp của nó với rượu có từ 12 đến 15 nguyên tử cacbon khác, rượu này đã được etoxy hóa, tức là polyetylen oxit ete của một rượu bậc nhất mạch thẳng.
Cát, có thể sử dụng từ nguồn thuận tiện bất kỳ. Trong cát có thể sẵn có muối magiê sulfat. đồng sulfat và muối sulfat và các muối sulfat kim loại vi lượng tương tự khác.
Tỷ lệ các thành phần trong chế phẩm sinh trưởng
Chế phẩm sinh trưởng được điều chế bằng cách trộn đều than hạt và cát với nhau, sau đó phun dung dịch chứa natri molypdat, alkoxylat, magiê sulfat và nước lên hỗn hợp than hạt + cát, đồng thời trộn để đảm bảo phân bố đều. Sau đó sấy khô và vô bao để sử dụng. Cụ thể, có thể điều chế chế phẩm sinh trưởng bằng cách sử dụng từ 28,35g đến 113,4g natri molypdat và 4,54 lít alkoxylat (có mặt hoặc không có mặt magiê sulfat) trộn với 227 lít nước để tạo thành hỗn hợp phun. Tiếp theo, hỗn hợp này được phun lên hỗn hợp khô gồm hạt than, cát và magiê sulfat.
Chế phẩm sinh trưởng có thể được điều chế, sử dụng theo phương pháp phù hợp bất kỳ. Thí dụ theo cách khác, hỗn hợp than đá và cát có thể được rắc tại nơi cần dùng, ví dụ quanh gốc cây ăn quả, sau đó một hỗn hợp dạng nước chứa muối molypdat và alkoxylat được phun lên trên hỗn hợp than đá + cát, magiê sulfat có thể được hòa tan trong hỗn hợp phun dạng nước chứa muối molypdat và alkoxylat hoặc có thể được trộn vào hỗn hợp than đá + cát.
Có lợi hơn nếu hỗn hợp gồm molypdat và alkoxylat trong nước được phun lên hỗn hợp khô gồm than đá + cát và magiê sulfat, sau khi hỗn hợp khô được rắc ra ruộng hoặc đất nơi muốn cây trồng phát triển.
Dù được điều chế trước hay điều chế tại chỗ thì việc phun molypdat và alkoxylat đều giúp hoạt hóa chất dinh dưỡng hoặc các yếu tố sinh trưởng trong chế phẩm chứa than hạt này.
Kết quả thực nghiệm sử dụng chế phẩm này trên 0,4 hecta cho năng suất cây trồng vượt trội từ 50 đến 100% so với việc sử dụng phân bón N-P-K thông thường vốn được sử dụng phổ biến.
Lượng sử dụng có thể từ 45 kg đến 135kg, hoặc nhiều hơn trên 0,4 hecta là đủ để thu được kết quả mong muốn. Dùng lượng nhiều hơn hoặc ít tùy vào trường hợp cụ thể và có thể xác định lượng dùng dễ dàng bằng cách thay đổi lượng sử dụng và quan sát kết quả. Tuy nhiên sử dụng 90kg chế phẩm sinh trưởng trên 0,4 hecta là phù hợp.
Thực nghiệm đã chứng minh chế phẩm sinh trưởng theo sáng chế cải thiện năng suất cây ăn quả (táo và đào), bắp và cải bắp, kết quả đạt được cũng tốt hơn khi trồng cà chua, cỏ dùng làm thức ăn cho gia súc, cỏ linh lăng hoặc các cây trồng tương tự. Đặc biệt khi sử dụng chế phẩm sinh trưởng này để trồng cỏ trên nền đất trơ trụi do khai thác than, chỉ cần phun chế phẩm này dưới dạng bụi chứa nước (hạt nước) với hạt cỏ lên trên nền đất và trong thời gian hai tuần cỏ đã phủ đất hoàn toàn. Ngoài ra, có thể sử dụng chế phẩm để cải tạo đất đã không thể sử dụng trồng trọt được, ví dụ đất khai thác than và đất khai mỏ sâu, hay sử dụng trên bề mặt của đất "nóng" hoặc có tính axit. Sẽ có một lớp đất phủ hữu hiệu đã đạt được trong khoảng 10 ngày sau khi sử dụng chế phẩm sinh trưởng này trên mặt đất cằn cỗi.
Kết quả phân tích các thành phần chính của chế phẩm sinh trưởng
Kết quả phân tích thành phần cho thấy chế phẩm có mặt đầy đủ các yếu tố vi lượng, ngoài ra nồng độ C và N cao cho thấy việc bổ sung chế phẩm này vào đất sẽ làm tăng hàm lượng chất hữu cơ của đất, cải thiện tốt chất lượng đất, tác động trực tiếp làm màu mỡ đất, không làm bạc màu đất. Đây là ưu thế của chế phẩm so với sử dụng phân bón hóa học trong nông nghiệp. Hơn nữa sử dụng chế phẩm sẽ làm giảm nhu cầu sử dụng thuốc trừ sâu, thuốc diệt côn trùng, thuốc trừ cỏ và thuốc trừ nấm trong canh tác nông nghiệp.
Ưu điểm của chế phẩm sinh trưởng theo sáng chế:
- Tránh được việc phải sử dụng các loại phân bón đắt tiền và các nhược điểm của phân bón hóa học.
- Sử dụng chế phẩm sinh trưởng này loại trừ hoặc làm giảm đáng kể nhu cầu sử dụng thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ và thuốc trừ nấm, vì chế phẩm này tránh được các loài gây hại một cách tự nhiên.
- Làm cho việc sử dụng nước có hiệu quả hơn vì nó giữ lại nước trong đất, vì thế làm giảm xói mòn đất, giảm bay hơi và thất thoát nước, đồng thời thúc đẩy việc thoát nước riêng biệt ở những vùng tích tụ nước quá nhiều và tăng cường giữ nước trong khi thời tiết khô. Tạo điều kiện và thúc đẩy quá trình thẩm thấu nước trong đất đồng đều hơn, làm cho chất dinh dưỡng được nhả ra từ than cho cây trồng một cách dễ dàng trong một thời gian ngắn hơn so với các loại phân bón thông thường.
- Chế phẩm sinh trưởng này không có tác động tiêu cực đến độ pH của đất, làm cho lá cây xanh hơn, thúc đẩy quá trình tạo hạt, tăng năng suất cầy trồng. Thúc đẩy sự xuất hiện của giun đất, hỗ trợ quá trình làm giàu chất dinh dưỡng cho đất, thúc đẩy phát triển cây trồng.
- Chế phẩm sinh trưởng theo sáng chế thích hợp sử dụng trong hầu hết mọi điều kiện. Ưu điểm quan trọng là chế phẩm sinh trưởng này có thể biến đất không thể canh tác thành đất canh tác tốt hơn.
- Sử dụng chế phẩm này sẽ giảm chi phí nhưng vẫn cải thiện kết quả sinh trưởng cho cây trồng.