Tranh cãi về thí nghiệm sửa gene trên phôi thai người

Mới đây, sau khi một nhóm nhà sinh vật của Đại học Trung Sơn ở Quảng Châu, Trung Quốc viết bài đăng về thí nghiệm tu sửa gene phôi thai người trên nguyệt san khoa học tiếng Anh Protein & Cell, một số nhà khoa học trên thế giới đã lên tiếng phản đối và kêu gọi ngừng ngay trên phạm vi toàn cầu mọi nghiên cứu thí nghiệm tương tự.

Tin tức sớm nhất về vấn đề này xuất hiện trên trang mạng của tạp chí Nature ngày 22/4/2015. Bản tin cho biết, Phó giáo sư sinh học Hoàng Quân Tựu (Junjiu Huang) ở Đại học Trung Sơn (Sun Yat-sen University) cùng các đồng nghiệp vừa hoàn thành thí nghiệm tu sửa gene được cho là lần đầu tiên trên phôi thai loài người. Họ lấy từ một phòng khám sản phụ 86 phôi thai không thể phát triển thành thai nhi, sau đó tiến hành cái gọi là thí nghiệm biên tập gene CRISPR/Cas9 đối với các tế bào gene có liên quan tới chứng thiếu máu Địa Trung Hải, trong đó gene của 28 phôi thai đã được tu sửa thành công.

Đầu năm nay đã có tin đồn nói các nhà khoa học Trung Quốc đang tiến hành nghiên cứu tu sửa gene loài người. Trước đó, người ta từng làm các nghiên cứu liên quan trên tế bào người trưởng thành và trên phôi thai động vật, nhưng chưa hề thấy có báo cáo nào về việc thí nghiệm trên phôi thai người.

“Tôi tin rằng đây là báo cáo nghiên cứu đầu tiên ứng dụng CRISPR/Cas9’ trên phôi thai người”, Nature dẫn lời TS. George Daley nhà sinh vật học ở Học viện Y khoa thuộc Đại học Harvard nói, “Nghiên cứu này là một mốc đánh dấu sự phát triển, nhưng cũng làm cho mọi người cảnh giác... Việc nghiên cứu của nhóm Hoàng Quân Tựu nên được coi là sự cảnh báo nghiêm trọng. Các nhà thí nghiệm không nên cho rằng công nghệ này đã được chuẩn bị tốt, có thể tiến hành làm thử việc khử các gene bệnh.”

Các nhà khoa học Trung Quốc đã tiến hành tu sửa gene cho 86 phôi thai, sau 48 giờ có 71 phôi thai còn sống; tiếp đó họ lại thí nghiệm với 54 phôi thai trong số đó và phát hiện chỉ có 28 phôi thai được cho là đã thay thế gene mục tiêu thành công.

“Nếu bạn muốn làm chuyện ấy trong các phôi thai bình thường, bạn cần phải đạt tỷ lệ thành công gần 100%”, bản tin của Nature dẫn lời Hoàng Quân Tựu. “Đây cũng là lý do chúng tôi đã ngừng thí nghiệm, chúng tôi cho rằng công nghệ này còn chưa đủ độ chín.”

Hoàng cũng cho biết, do sự tranh cãi về quan điểm đạo đức mà bản luận văn báo cáo kết quả nghiên cứu của nhóm ông bị cả hai tạp chí Nature và Science từ chối đăng.

Tạp chí Technology Review của Học viện Công nghệ MIT cho biết hiện nay còn có vài thí nghiệm tương tự đang được tiến hành hoặc chuẩn bị tiến hành, nhưng giới khoa học cảnh báo là các nghiên cứu tu sửa gene loài người sẽ có thể phát sinh ảnh hưởng chưa rõ ra sao đối với các thế hệ sau.

Sau khi báo cáo của nhóm Hoàng Quân Tựu được công bố, Liên đoàn Y học Tái sinh (Alliance for Regenerative Medicine) đã kêu gọi đình chỉ các nghiên cứu liên quan.