Dân số già đi của Nhật có thể là tin tốt
13/01/2014
KH&CN nước ngoài
KH&CN quốc tế
Công bố dân số Nhật Bản giảm gần ¼ triệu trong năm 2013, năm thứ 5 liên tiếp giảm, đã cảnh báo nước này đang tới hạn của mức giảm. Theo một nhà kinh tế thì đó là do những thay đổi về nhân khẩu học.
Nhật có dân số già nhất thế giới với trung vị tuổi là 46, tuổi thọ trung bình là 84 và ¼ dân số trên 65 tuổi. Tuy nhiên, điều này không hẳn là Nhật có một tương lai ảm đạm. Những gì xảy ra trong những năm tới có thể là chỉ dẫn cho những nước khác.
Tuôi thọ của người Nhật không thể bù đắp cho tỉ suất sinh cực thấp chỉ có 1,4 trẻ với mỗi phụ nữ. Xã hội làm việc cật lực của Nhật đã cổ vũ cho tình trạng không có con và cứ bốn người thì có một người như thế. Một vài nước châu Âu cũng có tỉ suất sinh thấp nhưng được bổ sung bằng người nhập cư. Xứ đảo Nhật Bản thì không.
Quan điểm thông thường cho rằng đó là tin xấu vì dân số co lại sẽ gây khó khăn cho tăng trưởng kinh tế và dân số già là một gánh nặng tài chính lớn. Tuy nhiên, theo nhà nhân khẩu học Nicholas Eberstadt, Viện Doanh nghiệp Mỹ tại thủ đô Washington thì còn có quan điểm khác. Tỉ lệ dân số Nhật phụ thuộc vào những người đang trong độ tuổi đi làm không có gì bất thường, đó là gần khoảng gấp đôi đối với người trên 65 và trẻ em. Như vậy, Nhật sẽ chi tiêu ít hơn cho giáo dục. Mặt khác, Nhật thuộc những nước giàu nhất thế giới nên chi phí chăm sóc cũng thấp hơn những nước khác.
Ngay cả việc kinh tế Nhật tăng trưởng chậm trong hai thập kỷ qua cũng có thể gây ra nhận định lầm lẫn vì khi dân số giảm thì thu nhập cá nhân lại tăng mạnh, thậm chí vượt hơn hầu hết cư dân của Mỹ. Với dân số 127 triệu, Nhật không phải là nước thưa dân nhưng nếu tương lai số người ít hơn nghĩa là nhiều không gian sống, đất canh tác và chất lượng cuộc sống cao hơn cho mỗi đầu người; nhu cầu của họ về thực phẩm và các nguồn tài nguyên khác của trái đất cũng ít đi.
Tình trạng thu nhỏ nhân khẩu học không chỉ xảy ra với Nhật mà còn có Nga, Rumani và Hungary; nhiều nước khác thì chưa thể hiện vì nhờ hiện tượng di dân. Như vậy, quả bom dân số toàn cầu đang dần được tháo ngòi. Tỉ suất sinh đã giảm một nửa trong 40 năm qua và hiện ở mức dưới 2,5 trẻ đối với mỗi phụ nữ.
Từ chỗ là trường hợp cá biệt về nhân khẩu học, Nhật dẫn đầu thế giới về thay đổi nhân khẩu học. Năm 2013, Trung Quốc đã phải nới lỏng chính sách một con vì sợ dự báo tình trạng giảm dân số vào những năm 2030 sẽ bóp nghẹt khả năng phát triển kinh tế. Nhiều người tin rằng dân số thế giới đạt cực đại là bước cần thiết đầu tiên để giảm sự tận diệt hệ thống hỗ trợ sự sống của hành tinh này và đi theo mô hình của Nhật là khả dĩ.
Nguồn: New Scientist